Havaların ısındığı şu günlerde sıcaklık artışı ile tansiyon değişiklikleri ve burun damarlarındaki genişlemelere bağlı oalrak burun kanamaları görülebilmektedir. Sık görülen bir acil servis şikayeti olan burun kanaması (epistaksis) genellikle hastalarda ciddi endişe yaratabilmektedir. Ancak, burun kanaması şikayeti ile acil servise başvuran hastaların yaklaşık %90'ı başarıyla acil hekimi tarafından tedavi edilebilmektedir.

Burun kanamalarının ancak %5-10’na uzman doktor müdahalesinin gerekli olduğu bildirilmiştir. Burun kanamaları burnun ön kısmından olan “ön ya da anterior” ve arka kısmından olan “arka ya da posterior” kanamalar olmak üzere ikiye ayrılır.

◊ Burun Kanamasının Nedenleri:

Lokal Nedenler

Travmalar:
. Buruna direkt travma (kaza ya da kavga esnasında)
. Dijital travma (parmakla travma), özellikle çocuklarda alışkanlık olarak görülen burun karıştırma sırasında da burun mukozası zedelenip kanama meydana gelebilmektedir.

Yandaki fotoğrafta, düzenli olarak burun içerisini peçete ile temizlemeye çalışan hastanın, sağ burun boşluğunun görüntüsü mevcuttur. Burun septumundaki ve burun etinin önündeki alanda yer alan mukozanın kuru ve kabuklu görünümü ve burun seprumunun alt - ön kısmındaki kanamalı alan dikkat çekmektedir. Hastaya tuzlu sularla burun yıkama ve burun nemlendiricilerinin kullanımı önerilmiştir.

 . Cerrahi travma Burun ve sinüslere yapılan cerrahi girişimlerden sonra oluşabilecek komplikasyonladan (damar kesileri, septum perforasyonu) sonra kanamalar olabilir.
. Barotravmalar (uçuşlarda ve deniz dalmalarında) da sinüslerden ve nazal kaviteden kanamalara sebep olabilmektedir.

 

Yandaki fotoğrafta, burun karıştırma sonrasında, az miktarda burun kanaması olan hastanın, burun içi endoskopik görünümü mevcuttur. Kıkırdak eğriliğinin olduğu konveks çıkıntı üzerindeki mukozanın tahriş olduğu görülmektedir.

 

 

 Anatomik deformiteler:
. Nazal septal deviasyon ve çıkıntılar.
. Nazal septum perforasyonları, cerrahi, dijital travma, tampon veya kokain kullana kimselerde sıklıkla oluşabilir
Yandaki fotoğrafta, nazal septumda perforasyon ve burun içi polipleri olan hastanın endoskopik muayenesinde elde edilen fotoğraf görülmektedir. Nazal septumdaki deliğe bağlı olarak burun içi hava akımlarında değişiklik ve mukozada kuruma olmaktadır. Bunla birlikte nazal polip tedavisi için verilen kortizonlu ilaçlar ve allerji ilaçları da burun kuruluğu ve burun kanamasını arttırabilmektedir. Burun mukozasındaki kuru görünüm, polip üzerindeki ve perforasyonun arka tarafındaki kanama alanları dikkat çekmektedir.

Enfeksiyonlar :
. Enfeksiyonlar, mukozada ödem, kuruma, kurutlanma, çatlamalara ve polip oluşmasına ve fibrinolitik enzimler meydana gelmesine sebep olarak, kanama nedeni olabilmektedirler.

Yabancı cisimler :
. Burun boşuğu içerisinde yabancı cisimler çoğunluklaçocuklarda veya mental retarde kimselerde görülebilmektedir. Tek taraflı iltihabi, kötü kokulu burun akıntısı olan kimselerde yabancı cisimden şüphelenmek gerekir.

Tümörler:
Burun boşluğunda bulunan, iyi huylu (benign) yada kötü huylu (malign) tümör olması.
Burun taşları

Nazal septumda Little (Kisselbach) adı verilen alanda damarsal ağı (pleksusu) olması
. Bazı insanlarda burun septumunun ön kısmında fazladan damar anastomozları bulunmaktadır. Özellikle bu bölgedeki damarlardan yukarıdaki faktörlerin varlığında ve sıcak havalarda kolayca kanama olabilmektedir.

Yandaki fotoğrafta, tekrarlayan burun kaması şikayeti olan bir hastanın, sağ burun boşluğunun endoskopik muayenesinden elde edilen fotoğrafı görülmektedir. Nazal septumun üzerindeki damarsal ve kanamalı alanlar görülmektedir. Hastanın peçete ile tampon yapma denemelerine bağlı olarak, septum üzerindeki bazı alanlardaki, beyaz tahriş bölgeleri görülmektedir.

 

 

 

Yandaki fotoğrafta, yaz aylarında tekrarlayan burun kanaması şikayeti olan bir hastanın, burun içi endoskopik görünümü mevcuttur. Nazal septumun sağ, ön kısmındaki yoğun damarlı alan görülmeketdrdir. Bu hastaya bir kaç ay arayla burun içi koterizasyon planlanmıştır.

 

Sistemik Nedenler

Hipertansiyon ve arterioskleroz (damar sertliği) olması.

Yandaki fotoğrafta, hipertansiyonu ve burun kanaması şikayeti olan bir hastanın burun içi endoskopik muayenesinden elde edilen görüntü yer almaktadır. Burun kanamasının arka taraftan geldiği ve ön bölgede kanama alanı olmadığı görülmektedir. Hipertansiyona bağlı burun kanamaları daha çok arka taraftandır ve sabaha karşı ortaya çıkar. Diğer burun kanamalarından farklı olarak kanama daha şiddetli olabilmektedir. 

Kan pıhtılaşması bozukluğuna neden olan hastalık ve ilaçların varlığı :

. Dissemine İntravasküler Koagülasyon
. Hemofili A, Tip B
. Osler-Weber-Rendu sendromu
. Glikosidler – Kumarin Toksisitesi
. Nonsteroidal Anti-inflamatuar Ajanların Toksisitesi
. Rodentisit Toksisitesi
. Salisilat Toksisitesi
. Warfarin ve Superwarfarin Toksisitesi
. Von Willebrand Hastalığı
. Karaciğer Yetmezliği
. Lösemi
. Trombositopeni
. Heparin Toksisitesi
. Tiklopidin Toksisitesi
. Dipiridamol Toksisitesi


Diğer Nedenler

. Endometriozis
. Herediter hemorajik telenjektiazi (HHT)
. Aşırı alkol tüketimi
. Ağır metal zehirlenmesi
. Romatizmal ateş, tifo ve kızıl gibi enfeksiyonlar
. Kuru ya da kirli havası olan ortamlarda yaşamak
. Gebelik (özellikle son 3 ayda burun içerisinde burun mukozası üzerindeki gebelik hormonlarının etkisi en üst seviyeye çıkmaktadır)

Yandaki fotoğrafta, allerjik rinit için ilaçlar kullanan ve burun karıştırma alışkanlığı olan bir hastanın burun içi endoskopik muayene fotoğrafı görülmektedir. Burun etinin allerjik rinitteki tipik soluk görünümü, burun mukozasındaki kuruluk ve nazal septumun üzerindeki tahrişe bağlı beyaz alanlar dikkat çekicidir.

◊ Burun Kanaması Tedavisi

 

 Genç ve çocuklarda görülen burun kanamaları çoğunlukla ön kanamalar şeklinde olup basit tıbbi müdahale ve önlemlerle tedavi edilebilirken; yaşlı, damar sertliği ve kalp hastalığı olan hastalarda arka kanamalar şeklinde görülür ve daha ile müdahalelere ihtiyaç duyulabilmektedir.

 

◊ Burun Kanamaları Olan Hastaların Dikkat Etmesi Gereken Önlemler Nelerdir?

Özellikle sık sık burun kanaması görülen hastarın yapması ve yapmaması gerekenler aşağıdaki gibi özetlenilebilir:

. Burun içerisinde burun mukzoasını kurutacak ya da tahriş edebilecek herhangibir yabancı cisim, peçete, pamuk konulmaması, burun karıştılmaması gerekmektedir

. Aşırı sıcak ve buharının yüze vurduğu gıdaların, sıvıların tüketilmesinden kaçınılmalıdır

. Çok sıcak su ile duş almaktan kaçınılmalıdır

. Sıcak yaz aylarından hissedilen sıcaklığın en yüksek olduğu öğle saatlerinde dışarıya çıkılmalı ve mümkünse şapka kullanılmalıdır

. Tansiyonu yüksek seyreden hastalar mutlaka kardiyoloji uzmanlarına danışmalıdır

. Non steroidal antiinflamatuar ilaçların ve hekim tarafından önerilmedikçe aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçların kullanımından kaçınılmaldır

. Kabız olmamak ve mukoza nemliliğini arttırmak için posalı ve sulu sebze ve meyvelerin yenmesiin yanında bol su içilmesi faydalı olacaktır

. Burun mukozasında kuruluğuna neden olabilen allerji hapları ve allerji spreyleri gibi ilaçların gerekli olmadıkça kullanımından kaçınılmalıdır

. Alkol ve kahve gibi mukozda ödem ya da kuruluğa neden olabilecek içeceklerden kaçınılmalıdır



◊ Burun Kanaması Anında Hasta Tarafından Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Burun kanaması görüldüğü anda baş kalp mesafesinden yüksekte kalacak şekilde ve öne doğru eğilerek burnun alt kısmı işaret ve baş parmağı yarıdmıya sıkılmalıdır. Bu şekilde 5-10 dk beklenildikten sonra kanama devam ediyorsa burnun hemen yanındaki her iki yanak bölgesine, üst dudak bölgesine ve enseye buzlu su, soğutma jeli uygulanarak beklemeye devam edilebilir. Burun içerisinde buzlu soğuk su çekilerek sümkürülmeden burundan akması sağlanabilir. Seyahat esnasında burun kanaması olması udurumunda soğuk uygulama yapılamazsa burun açıcı spreyler kanama anında burun içerisine sıklıabilir. Bu şekilde soğuk uygulama ya da burun açıcı spreyler uygulandıktan sonra burun sıkılmaya devam edilebilir ve yine 5-10 dk beklendikten sonra burun kanaması halen devam ediyor ya da giderek artıyorsa en yakın acil polikliniğine başvurulmalıdır. Kanama anında arkadan gelen kanamaların solunum yollarına kaçmaması için baş aşağıya doğru sarkıtılmalı ve arkadan gelen kanamalar tükürülerek ağızdan uzaklaştırılmalıdır. Kanama bu müdahalelerle durduysa, kanama sonrasında mümkünse karanlık, sessiz ve serin bir odada baş arkasına yastık konularak dik pozisyonda istirahat etmek yararlı olacaktır.


◊ İlk Basit Önlemlere Rağmen Durmayan Burun Kanamalarında Hekim Trafından Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Özellikle genç hastalarda burun septumunun ön bölgesinde damarsal ağlardan (LittleAlanı ya da Kisselbach Pleksusu) tekrarlayan kanamaların olduğu görüldüğünde lokal anestezik emdirilmiş pamuklar yerleştirildikten sonra gümüş nitratlı çubuklar yardımı ile damarsal alanlar koterize edilebilmektedir.

Yukarıda bahsedilen tüm müdahalelere rağmen kanama durmamışsa (özellikle yaşlı, aspirin ya da kumadin türevi ilaç kullanan ve hipertansiyonu olan hastalarda olduğu gibi) ileri müdahaleler gerekmektedir. Acil servise gelen hastalarda öncelikle acil hastalara yaklaşıldığı gibi hava yolu değerlendirilmesi, dolşım sisteminin kontrolü yapılmalı vital bulguların takibi yapılır ve damar yolu açılır. Tansiyonu yüksek olan hastalarda kardiyolji uzmanına danışılarak tansiyon düzeyleri normal seviylere getirilmeye çalışılmalıdır. KBB uzmanları kanamayı durdursa da önemli olan kanama nedenlerinin ortadan kaldırılmasıdır.

 

Özellikle aspirin ya da kumadin türevi ilaç kullanan ve hipertansiyonu olan hastalarda sıkı burun içi tamponların kullanılarak kanamanın durdurulması tampon alındıktan sonra burun içi mukozal yırtkların olmasına ve kanama sıklıklarının artmasına neden olabilir. Bu nedenle bu hasta gruplarında yeni modern eriyebilen tampon materyalleri tercih edilebilmektedir. Burun tamponlama ön ve arka tampon şeklinde yapılmaktadır. Tüm bu müdahalelere rağmen kanama durmadıysa ameliyathane şartlarında kanama endoskopik olarak burun içi değerlendirilerek burun içinde kanayan alanlar koterizasyonla udrduruabilir. Tüm bu yapılanlara rağmen kanamanın devam ettiği gözleniyorsa, burun içerisi kanlandıran damarların cerrahi kesiler sonrası bağlanabilmekte ya da anjiyografi ve embolizasyon için radyologji uzmanlarından yardım istenilebilmektedir.


◊ Konu ile ilgili önerilebilecek yabancı kaynaklar:

- http://www.medicinenet.com/nosebleed/article.htm
- http://menshealth.about.com/od/conditions/a/nose_bleeds.htm
- http://en.wikipedia.org/wiki/Epistaxis
- http://www.emedicinehealth.com/nosebleeds/article_em.htm
- http://www.wikihow.com/Stop-a-Nose-Bleed
- http://familydoctor.org/familydoctor/en/diseases-conditions/nosebleeds.html
- http://www.nhs.uk/conditions/Nosebleed/Pages/Introduction.aspx
- http://www.medicalnewstoday.com/articles/164823.php
- http://answers.ask.com/Health/Diseases/why_does_my_nose_bleed
- http://www.babycenter.com/0_nosebleeds-during-pregnancy_255.bc
- http://www.babycenter.com/0_nosebleeds_11262.bc